Manastir Bazjaš sa crkvom Vaznesenja Gospodnjeg oduvek je smatran najvećom svetinjom pravoslavnih Srba Dunavske Klisure. Takvo verovanje ima korene u tradiciji i predanju da je Manastir Bazjaš osnovao prvi srpski arhiepiskop Sava Nemanja. Oko postanka manastira se plele mnoge legende i predanja. Po jednoj takvoj legendi* se priča kako je sveti Sava, dospevši do Dunava, bio zaustavljen u prelasku Dunava jakom košavom. Qutit, sveti Sava se obrati vetru rečima: "Baš zjaš!" Ove dve reči obrazovale su složenicu Bazjaš i tako postale naziv manastira, koji je na tom mestu podignut, a i naselja koje se naknadno izgradilo.
Nalazeći se na periferiji srpstva, na jednoj teritoriji koja je delila dva carstva, koja su često ratovala, manastir Bazjaš je u svojoj stoletnoj istoriji bio nekoliko puta rušen i paljen, pogotovo u periodu ratova s turskim zavojevačima.
Ali bez obzira na to, manastir je uvek obnavljan, građen iz temelja. On je nadživeo neprijatelje svake vrste i ostao da i danas još traje, kao svedočanstvo ne samo svog trajanja, nego i naroda srpskog sa ovih prostora.
U tim metežnim vremenima nestali su zauvek i najznačajniji dokumenti o manastiru Bazjaš. Oni bi, svakako, pružili pouzdanije dokaze o istorijskoj prošlosti ovog manastira koji je postao mesto hodočašća vernika i žiža oko koje se gradio kult pravoslavlja i svetosavlja za žitelje ovoga kraja.
Nedostatak autentičnih, naučno pouzdanijih dokume-nata, iznedrio je protivrečna tumačenja o tačnom datiranju postanka manastira, njegovom ktitoru, pa i o čitavoj istorijskoj prošlosti Bazjaškog manastira.
Pored ustaljene tradicije i narodnog predanja, deo istoričara i naučnih istraživača naše prošlosti, osnivanje manastira Bazjaš vezuju za ime prvog srpskog arhiepiskopa Savu koji je manastir podigao 1225. godine.*
Nakon dobijanja autokefalnosti za srpsku pravoslavnu crkvu, arhiepiskop Sava je mnogo radio na konsolidaciji srpskog pravoslavlja na čitavom panonskom prostoru gde su živeli Srbi. A to je i razlog što se 1220. godine Sava uputio ugarskom kralju Andrašu II. Tadašnje političke okolnosti su u potpunosti odgovarale realizaciji misije koju je započeo arhiepiskop Sava, pošto su u Ugarskoj unutrašnje prilike bile zategnute, jer je došlo do pobune mađarskog plemstva koje je zahtevalo da se iz kraljevskog okruženja odstrane nemački savetnici bavarske dinastije koje je dovodila kraljica i da se znatno ograniči kraljevo samovlašće. Pregovori se završili uspešno što potvrđuje i letopisac Domentijan u svom "ăitiju svetoga Save".
Sve se to povoljno odrazilo i na položaj srpskog stanovništva u Ugarskoj. Uspešno završen dogovor doprineo je i širenju svetosavskog pravoslavnja u delovima Ugarske u kojima su živeli Srbi pa i drugi narodi.
Postoji i druga grupa istoričara koji postanak manastira vezuju za XV-XVI vek. Zanimljivo je što ni oni ne isključuju postojanje manastira Bazjaš i ranije od navedenog vremenskog perioda.
Među takvim istoričaria vredno je pažnje mišljenje profesora Bogoslovskog fakulteta u Sibiu, dr Mirče Pakurariua koji je u svom poznatom delu napisao: "Nekoliko pravoslavnih manastira bilo je situirano na Dunavu a datiraju iz XIV-XV veka, a moguće je da su i stariji: Vojlovica i Kuvin (Jugoslavija), Zlatica, Kusić, Bazjaš, Stara Ogradena i Mrakunja (u predelu Kazana). Mnogi od tih manastira bili su porušeni za vreme učestalih turskih pohoda, naročito 1552. godine, kada je Banat pao pod tursku okupaciju. Manastiri su bili obnovljeni tek u 18. veku, nakon ukidanja turske vladavine."1
U jednom starijem delu štampanom u Budimu 1798. godine, Vikentije Quština, arhimandrit manastira Mesića, beleži da su"... manastir Kusić i manastir Bazjaš slične starosti, od srpskih despota podignuti..."2
Većina savremenih istoričara prihvaća mišljenje da su srpski despoti bili osnivači pravoslavnih manastira u južnoj Ugarskoj: Bazjaša, Zlatice i Kusića.
Najveći broj istoričara smatra da je osnivač triju navedenih manastira bio delotvorni i odlučni, titularni srpski despot Jovan Branković (1462-1502)* koji se pored izuzetnih vrlina isticao i svojom pobožnošću a to je učinilo da ga narodna tradicija prihvati kao osnivača nekoliko manastira u Ugarskoj kao što su Sveti Đurađ na Brzavi, Partoš, Šemljug, Središte, Mesić i drugi.
U pogledu osnivanja manastira vredno je pomena i mišljenje koje zastupa Olga Zirojević. U osnovi ona iznosi tvrdnju koja uvažava oba stanovišta pa piše: "Predanje ga prepisuje svetom Savi, obnovili su ga opet po tradiciji srpski despoti krajem 15. veka."3
U istraživanju osnivača manastira Bazjaša ne može se mimoići ni tvrdnja dr Dušana J. Popovića: "Po jednoj tradiciji Sinajci su podigli i manastir Bazjaš u Banatu."4
O ulozi sinaita** pisao je i srpski etnolog Milan Đ. Milićević koji, po narodnom predanju, pominje sledećih sedam Sinaita: Roman u manastiru Sv. Romana, jedan bezimeni u Svetoj Petki, Romilo u Ravanici, Grigorije u Gornjaku, jedan u Vitovnici, jedan u Tumanu i jedan preko Dunava u Bazjašu.5
Isto mišljenje zastupa i mitropolit Amfilohije kada piše: "... s one strane Dunava pominje se još jedan nepoznati Sinait. Njegov grob se nalazi u manastiru Bazjašu u Banatu. Manastir je posvećen Preobraženju, omiljenom prazniku monaha Sinaita i isihasta XIV i XV veka "6
Neke se činjenice ovde poklapaju. Naime, iako je hram posvećen Vaznesenju Gospodnjem, prava svetkovina Bazjaškog manastira jeste Preobraženje što može da bude još jedan dokaz da se doista radi o osnivaču monahu sinaitu, pošto je Preobraženje bilo veoma omiljeno u sinaitskosvetogorskim isihastičkim krugovima. Preobra-ženje Tavorskom nestvorenom svetlošću, kako čoveka tako i celokupne tvorevine, jedan je od centralnih motiva sinaitsko-palamitske filozofije života."7
U početku je Bazjaški manastir bio napravljen od pletera, nešto kasnije od brvana što je činilo da u burnim ratničkim godinama bude često rušen. Drugim rečima bila je to jedna vrsta privremene drvene crkve koja se posle svakog razaranja ponovo gradila uz svesrdno zalaganje vernika ovih krajeva i bazjaških monaha.8 Bio je to jedan od načina na koji su Klisurci izražavali svoje veliko poštovanje prema prvom srpskom arhiepiskopu Savi Nemanji.
Zahvaljujući ogromnim naporima i zalaganju meštana da se trajno sačuva Manastir Bazjaš, postoje verodostojne indicije da je manastir obavljao svoju svetu dužnost i u teškim turskim vremenima: "čini nam se da ga beleži nedatirani turski popis (iz druge polovine XVI veka); u njemu boravi jedan kaluđer čija davanja iznose 80 akči godišnje."9
I mađarski istoričar Pešti Frigeš stoji na stanovištu da je Bazjaški manastir održavao redovno bogosluženja u tursko doba. Na to ga navodi podatak da je klir iz okoline 28-29. avgusta godine 1581. održao u Bazjašu sinod. (APUD SANCTAM MARIAM IN BAZIACH SUPRA FLUVIUM DANUBII)10
Pregledajući imena sveštenika učesnika Bazjaškog sinoda, imenovani istoričar zaključuje da su bili "srpske narodnosti". Sinod je u jednoj osobitoj poslanici zahvalio papi što im je poslao legat Svete stolice, crkvenog VISITATOR-a i biskupe propovednike da ne bi zalutali u verskom mraku.
Pominjanje manastira Bazjaša u takvom kontekstu deluje na prvi pogled šokantno a nekoga nedovoljno upućenog u istorijske činjenice navodi na pomisao da je Bazjaški manastir u međuvremenu postao katolički, što je potpuno neistinito. Da bi se takva mogućnost opovrgla i činjenice sagledale u istinitoj svetlosti treba imati na umu da su tada mađarske katoličke prozelitske težnje mnogo izražajnije i agresivnije isticane. To je period obuhvaćen između 1571. i 1610. godine, kada su s kratkim prekidima u Transilvaniji vladali članovi porodice Batori.11
I najzad, da bismo temeljnije shvatili smisao Bazjaškog sinoda treba sagledati kontekstualno-istorijske uslove u kojima je sinod održan. Iako je još 1557. godine Pećka patrijaršija uzela pod svoje okrilje pravoslavne hrišćane temišvarskog pašaluka otvaranjem episkopata u Vršcu i Temišvaru, dijeta iz Transilvanije svojom vazalskom politikom  prema Turskoj preduzela je neke štetne mere za pravoslavce iz Banata i svim silama je pokušavala da i na ovom prostoru sprovede reformu.12
Dolaskom na presto Transilvanije 1571. godine porodice Batori*, koji su bili katoličke vere, menja se položaj rimsko-katoličke crkve u Transilvaniji, daje joj se u vremenu da bi se oporavila i konsolidovala i tako učvrstila svoje poljuljane pozicije.
U takvim okolnostima počinje u Banatu, pogotovo u njegovom planinskom delu (Karansebeš i Lugož) akcija protiv reforme.
Dobro poznavanje religiozno-moralnog autoriteta pravoslavnih manastira u redovima vernika, dovelo je do toga da se rimo-katolička crkva ustremi na pravoslavne manastire, ne prezajući ni od raznoraznih mera pritisaka i ograđenja. Izgleda da je tada na meti udara bio i manastir Bazjaš, ali na svu sreću samo za kratko vreme.
Valja istaći činjenicu da su i pravoslavci energično delovali snažno se suprotstavljajući protestantskom prezelitizmu. U toj borbi se naročito isticao erdeljski episkop Sava. On je 1567. godine proširio svoju upravu, za izvesno vreme, i na prostore Banata, Karansebeša i Lugoža.14
U napore za očuvanje pravoslvalja a i kao čin otpora pokušajima katoličke prozelitske protestantske crkve da prodre i na ovaj prostor, spada ugovor između Mihaja Hrabrog i Sigismunda Batorija, zaključen 20. maja 1595. godine, kojim se određuje da za izvesno vreme erdeljska i banatska crkva pređu pod upravu Mitropolije iz Trgovišta.15
Manastir Bazjaš se ne pominje u Pećkom katastigu iz 1660. i 1666. godine. Ali to, nikako, ne znači da manastira nije bilo u to vreme, kako onog u Bazjašu, tako i onog u Zlatici. Mnogo je verovatnije da su oba manastira u to vreme bila razorena.
Stalna i uzastopna rušenja manastira Bazjaša i njegovo ponovno obnavljanje, navele su vernike da ga sagrade od solidnijeg materijala. Podatak je zabeležen u jednom zapisu iz 1721. godine. Inskripcija je napisana crkvenoslovenskim karakterom slova i nalazi se na jednoj kamenoj ploči ugrađenoj u zidu sa južnog dela manastirske zgrade. Po svim izgledima manastir je bio razoren 1716. godine kada su Turci napuštali Banat i kada su spalili manastir Zlaticu: "po svom nečovečkom običaju kako druge manastire i crkve i ovaj manastir Zlaticu ognjem zapališe."16
Tek obnovljen, manastir Bazjaš je ponovo razoren u austrijsko-turskom ratu 1737-1739. Godine 1738. Turci su prešli granicu kod Ostrva na Dunavu i zauzeli tvrđavu Novu Palanku. Istovremeno vojne trupe paše Tos Mohameda su protutnjale južnim delom Banata. Za vreme takve jedne pljačkaške ekspedicije bile su razorene mnoge crkve i manastiri.17 Tom prilikom je bio spaljen i manastir Bazjaš. Desilo se to 1738. godine kako tvrdi rumunski etiolog Aleksandru Mojsi prenoseći podatke iz Barotijevog Adatara.18
Kratke vesti o manastiru Bazjašu za vremensko razdoblje 18. veka nalazimo i u statističkom popisu crkava i manastira Vršačke i Karansebeške eparhije, od 15. januara 1757. godine. O manastiru Bazjašu je zabeleženo: "Hram Vaznesenja Gospodnja, iže bila Dunava reki obrataet se, inogda metoh bil pod patrijaršijom serbskom pećkom, nineže i gruntom sovsjemi oskuden, prnjavora 4 doma. Jeromonasi: Venjamin namjesnik, edin starec..."19
U drugoj polovini 18. veka je pojačano dejstvo prozelita i unijata na slabljenju moći pravoslavnih manastira i crkava. Za te svrhe primali su svesrdnu pomoć od habzburške vlasti. U to vreme pravoslavni manastiri su čvrsto i dostojanstveno stajali na braniku pravoslavlja na ovom prostoru. U početnoj fazi katolici su želeli i pokušavali da unište pravoslavne manastire. To nisu učinili plašeći se pobune i nemira među pravoslavnim vernicima.
U to vreme austrijska vlast je bila prezauzeta organizovanjem Vojne granice. U tom pravcu odlučeno  je da pojas u kome su bili smešteni manastiri: Kusić, Zlatica i Bazjaš uđe u sastav Vojne granice. Na takav svojevoljan čin austrijskih vlasti oštro je reagovao i protestvovao karlovački mitropolit 13. septembra 1771. godine.20
Ali i pored žestokog protesta karlovačkog mitro-polita naznačeni pojas sa manastirima Kusićem, Zlaticom i Bazjašem ušao je pod vojnu jurisdikciju 1775. godine. Iste godine manastiri Kusić i Bazjaš "biše sjedinjeni s manastirom Zlaticom."21 Gubljenjem autonomije, kusićki i bazjaški manastiri su samo filijale manastira Zlatice i tom prilikom su izgubili svoje posede, koji su bili nezakonski dodeljeni selima Sokolovcu i Zlatici.22
U novostvorenoj situaciji trebalo je da manastir Zlatica preduzme neke radove na obnavljanju konaka kako bi mogao primiti monahe ostala dva manastira.
U vremenskom razmaku 1760-1770. godine Manastir Zlatica pretrpeo je izvesnu dogradnju, tada je i sazdana današnja crkva manastira Zlatice. Ipak radovi nisu blagovremeno završeni u potpunosti. Tako, na primer, ograda na severnoj i istočnoj strani manastira nije bila završena. To se isto dogodilo i sa aneksnim zgradama neophodnim manastiru.23
Ipak, zahvaljujući naporima i demaršima koje je uputio na adresu adminsitracije mitropolit Joan Georgijević, radovi na obnavljanju manastira Zlatice su bili okončani 1772. godine, kada su se monasi iz manastira Kusića i Bazjaša premestili u manastir Zlaticu zajedno sa pokretnom imovinom svojih manastira.24
Radi uspostavljanja određenih normalnih odnosa među monasima, mitropolit Joan Georgijević je 6. oktobra 1772. godine poslao poslanicu jeromonahu Pajsiju Andrejeviću, koji je u međuvremenu postao iguman sva tri manastira iz područja Klisure.25
Tekst poslanice predstavlja "privremena monaška pravila (tipik)" za kaluđere manastira Zlatice, Kusića i Bazjaša. Tekst je pozivao: "Da se od sada sva preseljena braća, imati nazivati samo braćom manastira Zlatice, kao što će se imanja oba ona manastira nazivati imanjem zlatičkim. Imaju se svi pokoravati jedino namesniku zlatičkom Pajsiju, a i on se ima jednakom ljubavlju prema svima odnositi; po pravdi im saborno suditi i popravljati ih te uporne greške bez ikakve zlobe mitropolitu obznaniti. Iz manastira svi da imaju sve u jednakoj meri: da drže propisane molitve i služe saborno, naročito oni, koji se zaključkom sabora bratskog na odnosne dužnosti postave. Svi da se jednako hrane: niko da ne bi pio i jeo u svojoj ćeliji, osim u bolesti, pa ni onda ako bi koji brat posle općeg obeda sa posla svoga došaonego uvek u općoj trpezariji. Tako isto i goste svoje niko da ne časti u svojoj ćelijinego takođe u općoj trpezariji. Osobno svoga ništa ne sme imati, zavađa se stroga kinovija (općežiteljstvo). Bez znanja namesnikova nijedan brat da ne izlazi u selo osim službenim poslom."26
Iz jednog popisa manastira iz Banata za 1775. godinu nalazimo da su tri pomenuta manastira imali skupa 8 osoba od kojih jednog igumana (Pajsije), jednog vikara i 6 jeromonaha.27
Premeštanje monaha iz manastira Bazjaša u manastir Zlaticu nikako nije značilo umiranje monaškog života u manstiru Bazjašu i Kusiću. Za to se brinula adminsitracija manastira Zlatice. "Po blagoslovu i preće bivše gospode episkopa i sadašnjeg Gospodina po jedan jeromonah iz onog manastira Zlatice prebiva u Bazjašu dočekuje hrišćane i obavlja bogosluženje."28
Kada je u manastiru ostala da činodejstvuje samo jedna osoba i kada mu je bilo oduzeto imanje, stanje manastira Bazjaša se osobito pogoršalo. Tome treba pridodati austrijsko-turski rat 1788-1789. godine, koji je dodatno otežao i ovako teško stanje manastira. Sagledavanjem svih tih činjenica možemo stvoriti pravu sliku realnog stanja naših banatskih manastira u tim godinama. Početkom januara 1788. godine jedna formacija turskih vojnika od 1500 osoba pokušala je da kod Nove Palanke pređe Dunav i upadne u "carsku zemlju".29
Situacija se osobito pogoršala početkom avgusta 1788. godine kada su Turci, zauzevši Oršavu, prodrli kroz Klisuru. Prvo je pokušala da ih zaustavi carska vojska kod pećine Veterani, gde su kapetan Maovac zajedno sa oberlajtnantom ăivkom Stanojlovićem (rodom iz Sokolovca) i sa još 450 ljudi i 11 topova zadržavali prodor turskih brodova. Četrnaest dana trajalo je njihovo odupiranje da bi, ipak, 29. avgusta 1788. godine bili prisiljeni da se predaju.30
Drugi pokušaj zaustavljanja napredovanja Turaka uzvodno uz Dunav dogodio se kod sela Qupkove. Borbom je rukovodio kapetan Koča sa svojim "frajkorima"31.
Nakon dvodnevnog žestokog otpora i neprimanja pomoći od generala Aspermana, koji je sedeo utaboren kod mesta Alibega, kapetan Koča Anđelković je sa svojim frajkorima pobeđen. "I poslije mnogoga i strašnoga boja i jurišanja uhvate Turci Koču živa i šezdeset frajkora (a ostali svi izginu), i odvedu ih na Tekiju (prema Ršavi) te ih ondje ponabiju na kolje."32
Posle poraza kod Qupkove, Turcima je bio otvoren put napredovanja duž Dunava. U svom napredovanju Turci su za sobom sejali stravu, vršeći i nasilje nad preplašenim klisurskim stanovništvom. Tom prilikom popaljene su mnoge crkve i manastiri sa ovih prostora. Prema Sreti Pecinjačkom, u ratu 1788. godine u Klisuri i Poljadiji su spaljene crkve u naseljima: Svinjica, Stara Moldava, Sokolovac, Lugovet i Leskovica.33
Tokom nemilih događaja iz 1788. godine manastir je bio ponovo spaljen i razoren kako to beleži hroničar: "Prošlog turskog rata iz 1788. godine ovaj manastir Zlatica zajedno sa crkvom bio je sav sa ognjem sažežen."34
Prema kazivanju istog hroničara, Bazjaški manastir je čudom ostao netaknut: "A crkva manastira Bazjaša iako su Turci bili kod nje, ipak se čudesno spasla i nepovređena je ostala."35
Spaljivanjem manastira Zlatice, život monaha je postao veoma težak. ăiveli su od primanja milodara od vernika u manastiru Bazjašu. U tom manastiru se vernici okupljali u najvećem broju privučeni poznatom čudotvornom ikonom Bogorodice Trojeručice Hilandarske* smatranom jednom od svetinja Bazjaškog manastira za srpske i ne samo srpske vernike sa prostora Dunavske klisure.
U takvoj dramatičkoj situaciji monasi triju manastira su 22. avgusta 1790. godine: "dojavili Temišvarskom saboru preko graničarskih delegata da se ponudi jedan neimar da manastir obnovi."36
Blagodareći naporima i demaršima episkopa Josifa Joanovića Šakabenta, obnovljen je manastir Zlatica, poboljšano je stanje manastira pa je 1805. godine sagrađen kameni konak u manastiru Bazjašu.37
Konak je imao pet soba i jednu trpezariju. Istodobno tada je bio povećan broj osoblja manastira sa postojećih pet, godine 1789, na devetoricu, koliko ih je postojalo 1802. godine.38
Godine 1847. u manastiru Zlatici živeli su sledeći monasi: iguman Nikifor Manxulov, zamenik igumana Samuil Adamović i jeromonasi Platon Rajačić, Augustin Negrea i Joanikije Ispirović.39
Monasi manastira Zlatice su 1848. godine bili svedoci ponovnog paljenja manastira od mađarskih vojnika devetog honved-bataljona, pod komadnom majora Karl fon Abankurta, kao čina odmazde za paljenje vodenica na rekama Neri i Jaruzi koje su počinili srpski vojnici, učesnici u revoluciji 1848. godine.40
U novostvorenoj situaciji, kada su monasi ostali bez krova nad glavom trebalo je da se iste jeseni presele u manastir Bazjaš gde su ostali sve do 1860. godine, kada se završilo obnavljanje manastira Zlatice.
Tokom svoga boravka u manastiru Bazjašu ovaj postade "privremena stolica duhovnog zlatičkog bratstva" kako je zabeleženo u jednom protokolu sa dopisima manastira Bazjaša: "Nastojatelj manastira Zlatice iguman David Arsenijević primivši pod 4-tim majem 1851. leta pravlenije istog manastira iz milosti Svjatjašeg našeg Patrijarha Mitropolita i Arhiepiskopa karlovačkog Josif od Rajačić po pričini toj što se predrečena svjatosavska obitelj prilikom groznog spalenija njenog svi svoipismenij dokazateljstva na vjeki lišila: za nuždno nalaza nastojeći sabornoj Protokol po primjeru proči svjati manastir s tim otvoriti da u buduće djela bratskov zasjedanija u njemu vječnog radi uspomeni podrobno uvode u slučaju potrebe. Duhovnom svom nadležateljstvu rasmo-trenija i potvrđena radi podnose. Znamenano u filijalnom manastiru Bazjašu kao privremenoj stolici Duhovnog Zlatičkog bratstva dana 6-og maja 1851."41
Boravak monaha u manastiru imao je blagotvorno dejstvo na sveukupno stanje te se 1855. godine prišlo obnavljanju manastira Bazjaša.42
Unutrašnja dekoracija crkve manastira Bazjaša po dosad poznatim podacima izvršena je 1860. godine. To se može videti i na natpisu koji se nalazi na severnom pilasteru prema ženskoj crkvi. Natpis je na limenoj tabli ispisanoj žutom bojom sa crnom osnovom i ima dimenzije 40 h 40 cm: "Sej hram izobrazise akademičeskim živopiscima otca ăivka i sina Dimitrija Petrovića iz Zemuna sa pomoću fresko molera Morica Braera 1860-go leta."
Sličnu ploču nalazimo na južnom zidu crkve manastira Bazjaša. Ploča je od crvenkastog kamena i ima dimenzije 79 h 63. Na njoj je napisan sledeći tekst: "Hram sej izobrazise pri ego veličestve imperator France Josif i Sventišej patrijarse Josif Raečić episkop Emilijan Kengelac ck Polkovnice Aleksij, Kukulević Sankciskom, administrator Josif Cvetković i brat ego Arsenije Moga, revnostju i nastojanijem dobrotvornih epitropov ck kapetana Ilije Mengeleš i armicara Evgenija Popovića, leta 1860."
Na severnoj strani crkvenog zdanja nalazi se još jedna mala uramljena ploča na kojoj su popisana imena dobrotvora koji su materijalno pomogli obavljanje radova na crkvenoj zgradi manastira. Među imenima, vredno pomena, svakako, jeste ime kralja Srbije, Miloša Obreno-vića sa porodicom.
Tokom boravka zlatičkih monaha u Bazjaškom manastiru, u ovom nasenju je proradila i jedna manastirska škola. Među učiteljima nalazili se i iguman David Arsenijević i jeromonah Arsenije Moga.43
Vredno je da se pomene i jedan interesantan slučaj koji se retko događa u monaškom životu kaluđera. Naime radi se o tome da je zbog izvesnih propusta u obavljanju svojih svešteničkih dužnosti na jerejima Joana Grujića iz Alibunara i Nikolaja Ursuleskua iz Kornavere upotrebljena epitimija koju potpisuje episkop Emilijan Kengelac. Nalozi su datirani 1 jul 1858. odnosno 16. septembar 1858. godine. Izrečene kaznene mere imenovani sveštenici trebalo je da izdrže u manastiru Bazjašu.44
Boravak zlatičkih monaha u manastiru Bazjašu je okončan 1860. godine "jer 1861. godine se obavlja osvećenje osnovanija obštežiteljskog manastira Zlatica na dan 28. maja."45
U vremenskom razmaku 1868-1872. kada je Zlatičkim manastirom administrirao iguman Lukijan Jeremić obavljene su opravke crkve i konaka manastira Bazjaša. Podatak je zabeležen u jednom "Cirkularnom protokolu" u kome je zabeleženo da je Lukijan Jeremić obnovio zgradu crkve Bazjaškog manastira i da je za svoj novac zasadio u ovom naselju jedan i po lanca vinograda. Istodobno je za bazjašku gostionicu nabavio dekret, podigao štalu i šupu.46
Opravke su okončane 1872. godine. Na jednoj ploči koja se nalazi na južnom delu zgrade manastira zabeleženo je da je radove na obnavljanju materijalno pomogao i bračni par Julke i Stevana Andrejevića iz Zemuna.*
Godine 1887. iguman Lukijan Jeremić oboleo napušta Bazjaš i odlazi u manastir Vojlovicu. Njegovim odlaskom pogoršan je materijalni položaj ova dva manastira pošto je bio izgubljen čovek koji se borio za prosperitet manastira. Čak je i sam opstanak manastira Bazjaša i Zlatice doveden u pitanje.47
Teško materijalno stanje ova dva manastira primoralo je crkvenu administraciju da pribegne, privremeno, sjedinjavanju manastira Zlatice i Bazjaša s manastirom Vojlovicom čije je materijalno stanje bilo znatno bolje. Na taj način ekonomija manastira Zlatice i Bazjaša je bila administrirana od igumana Josifa Jorgovića i Efrema Almažanovića.48
Tek imenovanjem jeromonaha Save Vlahovića iz manastira Mesića za igumana manastira Zlatice dolazi do ponovnog razdvajanja Zlatičkog manastira.49
Da bi se nekako izvukli iz teškog stanja u kome su čamili, manastir Zlatica i Bazjaš su potražili nova rešenja. Jedno takvo rešenje bilo je da Bazjaški manastir čim pre izađe iz podređenog položaja i ponovo dobije samostalnost. Permanentni boravak monaha u manastiru Bazjašu doprineo bi obnavljanu religioznog života u Klisuri. Bazjaš bi ponovo okupio oko sebe vernike pravoslavne vere.
Godine 1900. iguman Josif Popović prima upravu manastira Bazjaša od Save Vlahovića.
Ali i pored primanja autonomije i stalnog prisustva kaluđera u manastiru i dalje je težak materijalni položaj pratio manastir Bazjaš pošto je manastir svodio svoje posede na jednu baštu s povrćem, nešto malo vinograda, ukupno oko dva lanca obradivog zemljišta.50
Upravo zbog ovakvog nezavidnog položaja iguman Josif Popović je bio prisiljen da 1900. godine otvori registar "Imenik spomena radi priloženja za opravku manastira svete obitelji pravoslavnog srpskog manastira Bazjaša". U registar su ubeleženi ustanove i pojedinci koji su pomogli manastiru kada se našao u teškoćama. Pojedine takve ustanove bile su dobro poznate srpskom življu iz Klisure zbog svog dobročinstva: Srpska zadruga za međusobno pomaganje i štednju u Novom Sadu, Centralni kreditni zavod deoničarskog društva, Matica srpska, Izdavačka knjižarnica A. Pejovića u Novom Sadu i druge.
Od dobrotvora pojedinaca privlači pažnju veliki broj iz redova sveštenstva, učitelja, oficira, advokata, trgovaca, zanatlija. Oni su po narodnosti bili: Srbi, Rumuni, Mađari i Nemci. To još jednom potvrđuje snažnu podršku koju je u to vreme uživao manastir Bazjaš. On je, doista i dalje ostao svetosavska svetinja u dušama klisurskih vernika.
Prikupljenim novcem mogle se obaviti neke sitne opravke na crkvenoj zgradi Bazjaškog manastira. Te su opravke okončane 1901. godine a tom prilikom je ovaj manastir obišao i tadašnji vršački episkop Gavrilo Zmejanović.51
Za materijalnu konsolidaciju bazjaškog manastira pritekao je u pomoć 1902. godine i Srpski državni savet i dodelio manastiru pet hiljada kruna.52
Tokom ratnih godina 1914-1918. položaj manastira Bazjaša postao je gotovo neizdržljiv, jer se u Klisuri vodile ratne operacije. Bazjaški manastir je u više navrata bio izložen topovskom bombardovanju sa brodova koji su plovili Dunavom.53
Stanje manastira je pogoršano pošto je baš tada teško oboleo iguman Josif Popović i nije bio više sposoban da manastir održava u dobrom stanju. Na jednoj sednici Upravnog odbora srpskih pravoslavnih manastira održanoj u Karlovcima 15. maja 1914. godine odlučeno je da sveti Arhijerejski Sinod "izvoli sadanjeg igumana Josifa Popovića manastira Bazjaša pričisliti bratstvu manastira Vojlovice pošti je isti iguman jako star i bolestan, te usljed toga za vršenje bogoslužbenih dužnosti i vođenja ekonomije nemoćan u tolikoj meri da je kuću i crkvu zapustio te ona sad se nalazi u jako jadnom stanju.54
Dosad nije utvrđeno kada je tačno iguman Josif Popović napustio manastir Bazjaš, ali zato se zna da je 1919. godine "namesnik mananstira Bazjaša bio jeromonah Konstantin Jovanović."55
Jeromonah Konstantin je malo odseo u ovom manastiru pošto već 1. oktobra 1923. godine biva imenovan kao "privremeni upravitelj manastira Zlatice." Tu ostaje sve do svoje smrti 1926. godine.56
U trećoj deceniji XX veka Bazjaški manastir - ko zna po koji put - gubi ponovo svoju autonomiju i postaje filijala manastira Zlatice. Iste godine jeromonah Nikanor Savić je oslobođen administracije parohije u Staroj Moldavi i imenovan za privremenog upravitelja manastira Zlatice.57 Novi iguman zajedno sa episkopom Georgijem Letićem i protopopom Slobodanom Kostićem načinio je podroban plan opravke sva tri manastira sa područja Klisure i Poljadije. Za izvore prihoda koji bi omogućili realizo-vanje zacrtanih planova računa se na sledeće faktore: "umoliti upravu narodno-crkvenih fondova za pomoć iz manastirskih fondova, takođe i od manastira Svete Trojice u Velikoj Kikindi."58
Tom fondu treba pridodati i one sume koje će se prikupiti od naroda iz Klisure, te svih vernika parohije u klisurskim naseljima.
U najtežem položaju, svakako, se nalazio manastir Bazjaš, pošto je i najsiromašniji klisurski manastir, jer ne raspolaže dovoljnom količinom obradivog zemljišta, vinogradima, ili, pak, pašnjacima.
I pored ogromnog zalaganja crkvenih administra-tivnih organa, postignuti su polovični rezultati. No, i ono malo ispeha koji su postignuti, pripisuju se kaluđeru Nikonoru Saviću. U njegovo vreme opravljen je manastir Kusić, 1930. godine59, godine 1934. podignuti su zidovi mananstira Zlatice, a radi njihove konsolidacije opasani su gvozdenim šipkama.60 
I pored ogromnog zalaganja, manastir Bazjaš je ostao da se i dalje bori sa teškoćama koje su postale još značajnije kada se uzmu u obzir i spoljašnji faktori koji su negativno delovali na sveopšti život manastira. U tom smislu indikativno je pismo koje je kaluđer Savić uputio episkopu Letiću  a u kome između ostalog navodi: "Iz priloženog računskog dnevnika videće Vaše Preosveš-ten-stvo jadno materijalno stanje ovog manastira, no kada se uzme u obzir opće stanje danas u svetu držim da se neće meni prebaciti nemar i nehat za unapređenje ovih svetinja naših."61
Godine 1934. manastir je ostao bez kaluđera, a u Zlatici je bogoslužio jedino jeromonah Dimitrije Popović, koji je došao iz parohije Lukarevac sa jednim manastirskim đakom. U to vreme se u manastiru Bazjašu služilo bogosluženje samo jednom mesečno. To je navelo nekolicinu bazjaških porodica, mahom Rumuna, da upute pismo Ministarstvu vera i da zatraže od njega da im dodele materijalna sredstva kako bi sebi podigli jednu crkvicu (kapelu). Naravno da je na takav nedovoljno promišljen korak, veoma oštro reagovalo srpsko stanovništvo, a i ostali Bazjašani. I oni su se pismeno obratili banatskom episkopu u Vršcu. Pismo je imalo sledeću sadržinu: "Visoko Preosvećeni Gospodine! Potpisani pristupamo pred Vas sa ovom našom poniznom molbom, da se smilujete na nas i da za našu svetu Crkvu manastirsku u Bazjašu pošaljete jednoga zasebnog kaluđera, koji će ovde stanovati i u manastiru redovno vršiti službe svake nedelje i praznika koji bi mogao ujedno i našu srpsku decu da uči o veri ispoveda, jer badava ima sada dva kaluđera u Zlatici, kada mi opet nemamo službu redovno praznikom i nedeljom samo jedanput u mesec a i naša deca kad nemaju redovnu nauku iz vere, odrodiće se pošto sad sve na rumunskom uče pa čak i nauku vere. Ovo nekoliko familija rumunskih držali su sednicu i poslali su molbu Ministarstvu da im da novaca da zidaju kapelu, a kad oni budu imali crkvu i naša će da tamo idu, i tako ćemo se izgubiti. Mi molimo i ljubimo svetu desnicu Vašu, da Vi imate brigu za nas i da nam pošaljete ovde u Bazjašu jednog kaluđera kao što je to pre bilo. Bazjaš 10. jul 1934."62
Spisak su potpisali vernici pravoslavne vere iz Bazjaša.*
Prvog juna 1936. godine manastir Bazjaš izlazi iz zajednice sa manastirom Zlaticom i opet postaje samostalan. Tada manastir dobija svoga administratora u ličnosti igumana Pantelimona Došena. Istodobno "Eparhijska konzistorija odredila je pripomoć za izdržavanje ovog siromašnog manastira: Od manastira Zlatice u hrani a od manastira Bezdina u novcu."63
Ali zbog blagovremenog neisplaćivanja dažbina, iguman je bio prisiljen da se u više mahova obraća molbom višim crkvenim organima kako bi dobio nešto od onoga što mu je bilo obećano. Istovremeno je i sama crkva manastira Bazjaša bila u neumitnom procesu razaranja. To je navelo igumana da apeluje na vernike putem jednog časopisa i u kome traži priloge za manastir. Apel je bio sledeće sadržine: "Svim našim manastirima i monaškom sveštenstvu u Kraljevini Jugoslaviji! Jedna od starih naših crkveno-narodnih zadužbina u Kr. Rumuniji jeste manastir Bazjaš u Banatskoj Klisuri na levoj obali Dunava, šest kilometara udaljen od Bele Crkve. Oko zadužbine Svetog Save - koji je ovoj svetoj obitelji udario temelj ravno pre 710 godina - skuplja se naš narod gorde Klisure, kako bi od nje stalno bio predohranjen u versko-nacionalnome životu svome. Ovaj manastir je vekovima bio versko-nacionalna truba kroz koju je njen veliki patron skupljao Srbe, bodrio ih, jačao im duh, održao u veri pravoslavnoj i narodnosti srpskoj  iako su bile velike bure i iskušenja kroz koja je naš srpski narod u ovim krajevima prolazio.
Manastir je potpuno oronuo. Iz navedenih razloga rešila je uprava manastira Bazjaša da apeluje na versko-nacionalnu svest upravitelja i bratstava svih naših manastira u Kraljevini Jugoslaviji i svih sinova svetog Save da svaki po mogućnosti i najsiromašnijim milodarom doprinese obnovi ove svetosavske obitelji, kako bi mogli biti svetilo i čuvar u sve nastupajuće vekove ovom siromašnom ali čestitom srpskom narodu Klisure. Milodar slati: uredništvu "Duhovne straže" u Sombor. Imena sviju priloženika biće objavljena u "Duhovnoj straži" i beogradskoj "Pravdi", a imena darodavaca uklesana na naročitoj ploči u hramu svetosavskom pored velikih i svetlih imena velikog vožda Karađorđevića, Arhimandrita Mihajila i drugih svetlih imena radi večnog spominjanja."64
Ovaj napis sastavljen "pred Božić 1935. godine" u manastiru Bazjašu potpisuje upravitelj manastira Pante-lejmon Došen.
Na apel su pozitivno odgovorili što se može videti i u činjenici da je 1936. godine "manastir i sveti hram opravljen, spolja je okrečan, krov pokriven limom, konak iz osnove opravljen, krov je pretresen i izmenjen."65
Akciju su sproveli u delo iguman Pantelimon Došen i George Milošević*, pripravnik Crkvenog suda u Vršcu. Njih su svesrdno pomagali episkop George Letić i nekolicina Jugoslovena koji su zahtevali da budu anonimni. Srpska patrijaršija je učinila donaciju od dvadeset hiljada dinara,66 a društvu UDR je dalo lim potreban za krov.67
Da bi konsolidovao manastir Bazjaš, iguman Pantelimon Došen je smatrao da treba kupiti nešto zemlje i rogate stoke. Na taj način bi manastir postao bogatiji i dala bi mu se prilika da se materijalno osamostali i živi na svojoj nozi a ne od pomoći drugih manastira ili od milodara vernika. Pokušaj je ipak ostao neostvaren pošto je 1937. godine iguman mananstira Sveti Georgije načinio nov razmeštaj bratstva. Tom prilikom je iguman Pantelimon Došen razrešen dužnosti upravnika manastira Bazjaša te manastir sa svojim dobrima ponovo ulazi u sastav manastira Zlatice.68 Ali to stanje je potrajalo veoma malo jer već 1939. godine upravu manastira Bazjaša preuzima jeromonah Georgije Dragić što je, svakako, značilo ponovno osamostaljenje manastira Bazjaša.69
Godine 1940. Nikanor Savić je dobio odobrenje za premeštaj u manastir Bezdin, te jeromonah Georgije Dragić preuzima i administraciju manastira Zlatice.70
Tokom drugog svetskog rata (1940-1945) stanje manastira Bazjaša bilo je izuzetno teško. Samo tokom 1944. godine, preciznije rečeno između 28. avgusta i 6. septembra Bazjaški manastir je devet puta trpeo artilerijsko bombardovanje sa nemačkih brodova. Na dan 6. septembra Nemci nailaze na snažan otpor rumunske vojske. Tom prilikom su poginuli upravnik carine, šest vojnika i jedan niži oficir.71
Od 1. decembra 1945. godine upravu sva tri manastira (Zlatice, Kusića i Bazjaša) je preuzeo jeromonah Kiril Sekulić koji je na toj dužnosti ostao sve do 12. januara 1949. godine.
 Da bi što verodojstojnije prikazali na sve ono što se u tim manastirima zbilo na početku uspostavljenja komunističkog režima značajno je videti belešku koju je ostavio u jednoj kultnoj knjizi jeromonah Kiril Sekulić: "...Kada su me izbacili, vojska koja se nastanila u njemu (manastiru Zlatici b.a) i ja dođem u manastir Bazjaš. Vojska je sedela u manastiru Zlatici do oktobra 1954.godine i sve upropastila i kuću i stvari, crkvu sve utvare i knjige i sve pogoreli i upropastili. Od crkve napravili štalu."72
Na osnovu jednog prisilno iznuđenog zapisnika sa datumom 10. septembra 1949. godine, državi se, u obliku donacije, predaje manastirsko imanje koje dotični ne mogu više obrađivati, za svoje potrebe zadržaše samo 16 lanaca.73
Situacija manastira i istodobno i igumana Kirila Sekulića je postala još teža i nesnosnija kada se u Rumuniji učvrstio komunistički režim. Pogotovo je teško bilo za vreme procesa "kolektivizacije" sela. Baš onda se Kiril Sekulić razboleo i pismeno se u nekoliko mahova obratio višim crkvenim vlastima tražeći da ga zameni mlađi čovek, oran i u stanju da se uspešno nosi sa bremenom briga. Po nekom pravilu odgovor nije dolazio. U takvoj bezizlaznoj situaciji, godine 1950. jeromonah Kirilo Sekulić predao je protokole krštenih, venčanih i umrlih.74 Godine 1951. predat je čitav inventar i zvono manastira Kusića parohiji sela Zlatice, a godine 1953, u očekivanju svoje zamene, Kiril Sekulić još je i dalje obrađivao oko pet hektara zemlje i oko pola hektara vinograda.75
Ali 13. novembra 1955. godine u manastiru Bazjašu je preminuo od srčanog udara jeromonah Kiril Sekulić, istinski i časni služitelj srpske pravoslavne crkve. Za njega je sveštenik Ivan Janković zabeležio: "Dogoreo je na svojoj dužnosti kao voštanica na čiraku starog manastira."76 Sahranjen je 15. novembra 1955. godine na bazjaškom seoskom groblju. Sahranu su obavili: protopop Vojin Paskulović, Dimitrije Ivanov (Lugovet), Mihajlo Stojanović (Sokolovac) i jeromonaj Simeon Grbić.
Na inicijativu Njegovog Preosveštenstva Lukijana, episkopa Slavonije i administratora Temišvarske eparhije, godine 1997. na grobu Kirila Sekulića podignut je krst i držan pomen za umrlog od episkopa Lukijana a u čast onog koji je bio i ostao Kiril Sekulić, pravi branilac i zaštitnik hrišćanstva i pravoslavlja na ovom prostoru.
Smrću jeromonaha Kirila Sekulića ugasio se i monaški život u manastiru Bazjašu. Pogubnom i nadasve štetnom politikom komunističkih vlasti manastir Bazjaš je doveden u žalono stanje. Ali godine 1980. zahvaljujući naporima vernika čitave Klisure i Poljadije prišlo se obnovi Bazjaškog manastira. Umesto porušenog starog konaka, sagrađen je nov konak, manastirska crkva opasana je zaštitnim zidom, zamenjen je limom crkveni krov, omalterisani spoljašnji zidovi crkve. Treba istaći da se u ovim akcijama za njihovu realizaciju svojski založilo klisursko i poljadijsko sveštenstvo sa svojim vernicima. U tom smislu pohvale zaslužuju vernici sela Stare Moldave sa svojim sveštenikom Vasilijem Vezelićem. Zidarske radove na manastiru su obavili zidari jednog malog klisurskog sela u blizini Bazjaša. Na ploči urezanoj u zid crkve napisana si: imena zidara: ăive M(arkovića), Marka J(ankovića) i Ivana M(arkovića). Krov je plehom pokrio limar Konstantin Todor 1980. godine.
I pored ogromnih napora 1980-1982. godine učinjenih za opravku manastira u Bazjašu kako bi on postao funkcionalan i da bi ponovo postao stecište za okupljanje Klisuraca i Poljadijaca, najpreči posao bio je obnavljanje oštećenog unutrašnjeg slikarstva.
Vernici ovih krajeva žive u nadi potkrepljenoj prisustvom u ovim krajevima Njegovog Preosveštenstva Lukijana kao administratora Temišvarske eparhije da za Bazjaški manastir dolaze bolji dani i da će on u dogledno vreme ponovo oživeti i postati nezaobilazna "svetinja" za Klisurce i Poljadijce, a i šire.

Izvori

2. Glava II MANASTIR BAZJAŠ U PRESEKU VREMENA

1. Mircea Păcurariu, Istoria Bisericii Ortotoxe Române, vol. I, Bucurećti, 1980, pag. 314
2. Vikentije Quština, Kratka povest o opštežiteljnom manastiru Zlatici, koji se nalazi u Vlaško-ilirskom puku, o njegovom začetku i o događajima od 1225 sve do 1797. godine (Po Stevanu Bugarskom, Srpsko pravoslavlje u Rumuniji, 1995. str. 209-212), str. 98
3. Olga Zirojević, Crkve i manastiri na području Pećke patrijar-šije do 1683. god. Beograd 1983. str. 47
4. Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini do kraja 18. veka, tom 1. Beograd 1955., str. 282
5. Mitropolit Amfilohije, Osnovni pravoslavnog vaspitanja, Vrnjačka Banja, 1993, str. 275-316
6. Amfilohije, nav. delo str. 308
7. Amfilohije, navedeno delo str. 299
8. Mile Tomić, Po Dunavskoj Klisuri, Bukurešt, 1989., str. 23.
9. Olga Zirojević, nav. delo str. 106-108.
10. Pesty Frigyes, Krasso vermegye tortenete, Budapesta, 1884, vol II, part. 1, pag. 106-108
11. I.D. Suciu, Monografia Mitropoliei Banatului, Timişoara 1977, pag. 80-82
12. Vasile Munteanu, Contribuţii la Istoria Banatului, Timişoara, 1990, oag. 124
13. I.D. Suciu. Op. cit. pag. 82
14. Vasile Munteanu, op. cit. pag. 125
15. Mircea Păcurariu, op. cit. pag. 480
16. Vikentije Quština, nav. delo, str. 97
17. Francisco Griselini, %ncercările de istorie politică ći naturală a Banatului, Timişoara 1984, pag. 139
18. Barotti, Adattar, II, 29
19. I.D. Suciu, R. Constantinescu, Documente privitoare la Istoria Mitropoliei Banatului, Timişoara 1990, vol. I pag. 222
20. I.D. Suciu. R. Constantinescu, op. cit. pag. 334
21. Vikentije Quština, nav. delo str. 98
22. Isto
23. R. Grujić, Prilošci istoriji srpskih banatskih manastira u drugoj polovini XVIII-og veka, Bogoslovski glasnik, Sremski Karlovci, knj. IX, 1906. str. 102.
24. R. Grujić, nav. delo str. 394.
25. Isto.
26. Isto.
27. I.D. Suciu, R. Constantinescu, op. cit. 346.
28. Vikentije Quština, nav. delo str. 98.
29. I. Kefer, M. Veselinović Šulc, Jugoslovenski narodi u mađarskoj periodici 1780-1800, Novi Sad, knj. I 1993, str. 145.
30. Nicolae Stoica de Haţeg, Cronica Banatului, Timişoara, 1981, pag. 247.
31. Mile Tomić, nav. delo, str. 79-80.
32. Vuk Stefanović Karaxić, Srpski rječnik, Nolit, Beograd strana 295.
33. Sreta Pecinjački, Graničarska naselja Banata (1773-1810), II tom, Novi Sad 1985, str. 481; 505; 731; 768; 790.
34. Stevan Bugarski, Srpsko pravoslavlje u Rumuniji, Temišvar, Beograd, Novi Sad, 1995, str. 98.
35. Vikentije Quština, nav. delo str. 98.
36. Georgije Dragić, Manastir Bazjaš, Duhovna straža, Sombor, god. VIII (1935), br. 2. str. 87.
37. Alexandru Moisi, op. cit. pag. 131.
38. Ozren Radosavljević, Manastir Zlatica, Bela Crkva, 1997. str. 774.
39. Isto.
40. Isto.
41. Ivan Janković, Poreklo i najstarija prošlost manastira Zlatice, Bazjaša i Kusića, Bilten Srpskog Pravoslavnog Vikarijata u Temišvaru, br. 3, god. I 1972, str. 6.
42. Alexandru Moisi, op. cit. pag. 131.
43. P. Radu, D. Onciulescu, Contribuţii la istoria Învăţămân-tului din Banat până la anul 1800, Bucureşti 1977, pag. 251.
44. Ivan Janković, nav. delo str. 8.
45. Ivan Janković, nav. delo str. 6.
46. Ivan Janković, nav. delo str. 9.
47. Ozren Radosavljević, nav. delo str. 36.
48. Ivan Janković, nav. delo str. 10-11.
49. Parohijska arhiva manastira Bazjaša, Inventar 1900. god.
50. Aleksandar Stanojlović, Monografija Banatske Klisure, Petrograd, 1938. str. 128.
51. Aleksandar Stanojlović, nav. delo, str. 128.
52. Alexandru Moisi, op. cit. pag. 131.
53. Nastasie Cimpoieru, Un colţ de ţară Baziaćul, Timişoara 1935, pag. 10.
54. Parohijska arhiva manastira Bazjaša, Protokol zapisnika.
55. Slobodan Kostić, Šematizam Pravoslavne srpske Eparhije u Temišvaru u Kraljevini Rumuniji za 1924. god. Temišvar 1925. str. 18.
56. Slobodan Kostić, Srbi u Rumunskom Banatu, Temišvar 1940. str. 71.
57. Ivan Janković, Letopis Manastira Zlatice, Bilten br. 41-48. god. XI-XII, Temišvar 1982-1983, str. 40.
58. Ivan Janković, Letopis..., str. 42.
59. Ivan Janković, Letopis..., str. 43.
60. Isto.
61. Ivan Janković, Letopis..., str. 42.
62. Časopis Duhovna straža, VIII godište, br. 4, IV četvrt 1935.
63. Ivan Janković, Letopis..., str. 162.
64. Časopis Duhovna straža, VIII godište, br. 4, IV četvrt 1935.
65. Časopis Glasnik, god. XV, Temišvar 1936, septembar-oktobar, broj 9-10 str. 148.
66. Alexandru Moisi, op. cit. pag. 131.
67. Isto.
68. Ivan Janković, Letopis..., str. 44.
69. Isto.
70. Ivan Janković, Letopis..., str. 41.
71. Liviu Groza, Contribuţii aduse de Divizia 19 Infanterie..., pag. 419.
72. Parohijska arhiva manastira Bazjaša, Minej (februar), br. inv 37, str. 187.
73. Ivan Janković, Letopis..., str. 45.
74. Isto.
75. Isto.
76. Isto.