Velibor V. Džomić: Ustaški zločini nad srbskim sveštenicima

Završno slovo

Na kraju ovoga zbornika potresnih biografija Svetih Srpskih Sveštenomučenika postradalih za Krst Časni i slobodu zlatnu u zloglasnoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj želimo da naglasimo, kako je i srbski pesnik naglašavao, "da grobovi naši nisu rake već kolevke novih snaga".

Sveti primeri ovih Srpskih Sveštenomučenika XX veka danas nadahnjuju Srbski Narod u svim Srbskim Zemljama. Oni nisu mrtvi jer su živi pred Bogom Živim Koji život daje. Oni su iz zemaljske prešli u Nebesku Srbiju. Oni su se, primivši mučeničke vence na zemlji, udostojili večnih i neprolaznih nebeskih venaca Nebeske Srbije. Oni su danas i do kraja sveta i veka molitveni zastupnici svoje duhovne i nacionalne dece. Svoju službu Bogu i svome rodu u Crkvi zemaljskoj okončali su mučeništvom za Bogočoveka Hrista. Oni su članovi Nebeske Obitelji, Nebeske Crkve Božije, zajedno sa Svetim Savom i krsnom plejadom Srpskih Svetitelja, Ispovednika i Mučenika. Otuda im se i mi, ovde na zemlji, obraćamo i molimo kao Svetiteljima. I njima i stotinama hiljada Srpskih Novomučenika, koji Istine i Pravde radi, postradaše u krvavom ustaškom pohodu.

Mi smo u uvodnoj napomeni naglasili da ni ovaj naš spisak postradalih srpskih sveštenika u NDH nije potpun. S obzirom da do sada još nije urađen celovit spisak, sintetizirali smo sve do sada objavljene spiskove i proširili ih sa novim, do sada neobjavljenim imenima. Novi rat na prostoru bivše NDH omeo nas je da ovaj spisak proširimo i dopunimo novim svedočenjima.

Pored toga, objavili smo imena i biografije samo onih Sveštenomučenika, koji su sigurno postradali od ustaša u NDH. Broj postradalih sveštenika SPC u NDH je veći, ali mi smo u ovaj spisak uključili imena onih sveštenika, koji su u Istini i Pravdi služili Bogu i svome rodu. Nismo objavili imena onih sveštenika, koji su prišli tzv. Hrvatskoj pravoslavnoj crkvi i njenom "poglavaru" Germogenu, a koji su kasnije postradali. Nismo objavili ni imena onih sveštenika koji su postradali služeći bezbožnoj Komunističkoj partiji jer su time izdali Boga, Crkvu Božiju i pravoverni srbski narod. Ovde se, dakle, govori o Svetim Srbskim Sveštenomučenicima.

Nove neprilike u kojima se našao naš narod, koji još uvek nije zacelio rane koje su mu naneli Nemci, ustaše i komunisti, nisu dozvolile da podrobnije ispitamo pojedinosti oko nekih sveštenika koje nismo stavili u spisak Sveštenomučenika. Tako, na primer, u spisak nismo stavili ime i biografiju jeromonaha Gerasima Kurbalije, sabrata manastira Krke u Dalmatinskoj eparhiji. On se pod rednim brojem 94. i naznakom da je ubijen 1941. godine od ustaša pojavljuje u spisku istoričara Veljka Đurića. Međutim, u "Spomenici pravoslavnih sveštenika 1941.-1945. godine" u poglavlju "Istorijska dokumenta i literarni prilozi" (str. 180/1) objavljen je "Proglas srpsko-pravoslavnog sveštenstva Eparhije dalmatinske" od 21. oktobra 1943. godine kojim se narod dalmatinskih krajeva poziva da aktivno pomaže borce Narodno-oslobodilačke vojske i Partizanskih odreda Jugoslavije. Taj anti-hrišćanski i anti-narodni "proglas" potpisalo je jedanaest "sveštenika - komunista". Među njima se nalazi i ime jeromonaha Gerasima Kurbalije uz naznaku da je na dužnosti paroha Kozlivca i verskog referenta III Brigade XIX Divizije. "Proglas" je objavljen u "Vijestima", glasilu Narodnooslobodilačkog fronta Hrvatske, god. I, br. 69 od 14. novembra 1943. godine. Ova kontradiktornost, koju nismo mogli proveriti, navela nas je da ga iz ovoga spiska isključimo.

S druge strane, sveštenik Vasilije Dobronravov, paroh iz Vognja kod Bugojna, se pod brojem 58. pojavljuje u spisku Veljka Đurića. Naznačeno je da je ubijen od ustaša 1941. godine. Međutim, u istoj Đurićevoj knjizi u poglavlju pod naslovom "Sveštenstvo Hrvatske pravoslavne crkve" sveštenik Vasilije Dobronravov se pojavljuje i kao sveštenik tzv. Hrvatske pravoslavne crkve (str. 209;red. br. 2, zatim str. 215;red. br. 6 i str. 218;red. br. 5). Ime i prezime je isto u sva tri slučaja. Razlika je samo u parohijama. Godine 1942. parohija mu je bila u "Hrvatskim Karlovcima", 1943. godine u Stocu, a 1944. godine u Inđiji. Đurić je, na osnovu uvida u arhivske podatke, utvrdio da je "mitropolit Germogen" svojim rešenjem od 26. marta 1944. godine sveštenika Vasilija Dobronravova odlikovao - crvenim pojasom. S obzirom da je najveći broj "sveštenika" tzv. Hrvatske pravoslavne crkve bio ruske nacionalnosti (reč je o ruskim emigrantima, koji su posle Oktobarske revolucije došli u Kraljevinu Jugoslaviju) može se zaključiti da je Vasilije Dobronravov bio "sveštenik" tzv. HPC. Ni njega, zbog takve činjenične kontradiktornosti, nismo uvrstili u spisak Srpskih Sveštenomučenika.

Naš rad na prikupljanju građe o stradanju našega sveštenstva u NDH biće proširen kada se za to stvore uslovi i prilike.

Na kraju, ovom prilikom želimo da se zahvalimo svima onima koji su nam pomogli u radu na priređivanju ove knjige.

Mučenikoslov svetih srpskih sveštenomučenika postradalih od ustaša u Nezavisnoj državi Hrvatskoj

Sadržaj >>

// Projekat Rastko / Istorija / Ustaški zločini nad srbskim sveštenicima //
[ Promena pisma | Pretraga | Mapa Projekta | Kontakt | Pomoć ]