Crkve Krupnja [Glavni indeks]

Crkva Svetog Vaznesenja Gospodnjeg u Krupnju (1842. godina) Istorijat - Arhitektura - Riznica

Crkva Sv. Vaznesenja Gospodnjeg pre obnove

Prisjedinjenjem Krupnja i Rađevine Kneževini Srbiji, i

isterivanjem Turaka iz Krupnja 1834. godine, Krupanj postaje slobodno mesto. Pored malobrojnih žitelja, njega naseljavaju sve više trgovci i zanatlije tako da njegovim ubrzanim razvojem niču mnoge ustanove.

Krupnjani su prvo 1837. godine otvorili školu,³³ zatim 1839. godine osnovali Primiriteljni sud, a onda su odlučili da podignu crkvu u samoj varoši.³⁴ Razlog tome jeste što je Krupanj imao svoju crkvu i groblje u Dobrom Potoku, sad kad su Turci isterani, u varoši ostaje njihova džamija, pa je bilo važno tada podići hram Božiji kao simbol pravoslavlja i slobode.

Mesto za crkvu poklonio je predsednik Primiriteljnog suda Mića Jevtić, a crkva je sagrađena 1842. godine.³⁵ Evo šta nam govori prvi statistički pregled o Krupnju za 1844. godinu: „Krupanj, varoš sa 67 kuća i 236 duša. Ovde je primiriteljni sud i sastavlja jednu opštinu sa Tolisavcem, Banjevcem. Kržavom i Lipenovićem. Ima školu i crkvu parohijalnu.³⁶

Crtež Krupanjske crkve iz 1859. godine Feliks Kanic

Ova druga krupanjska crkva posvećena j e Svetom Vaznesenju Gospodnjem. To je jednobrodna građevina, sa polukružnom oltarskom apsidom i četvrtastim plitkim izbočenim pevničkim prostorima na južnom i severnom zidu. Ozidana je kombinacijom lomnjenog kamena i sige i nije zasvođena. Omalterisana je i okrečena spolja i iznutra. Na fasadi nema nikakvih ukrasa, sem što se iznad zapadnih vrata u polukružnom udubljenju nalazila hramovna ikona. Crkva ima pet prozora na kojima se nalaze rešetke od kovanog gvožđa i dvoja ulaznih vrata - sa zapada i severa. Krov je nekada bio visok, pokriven šindrom - u novije vreme pokrivena je zemljanim crepom.

U samom hramu, časna trpeza je od tesanog kamena, a ikonostas drvena pregrada na kojem je nekoliko parčadi duborezne čipke. Ikona nema. Hram je popločan ciglom, a u kružnoj mermernoj ploči - amvonu, nalazi se uklesana šestokraka zvezda i godina obnove 1855.³⁷

Uz južnu stranu crkve nalaze se ktitorski i sveštenički grobovi a do ovih manje groblje izginulih 1914. godine i 1941. godine. Na severnoj strani crkve nalazi se ploča na kojoj je zabeleženo da je 1904. godine ovu crkvu posetio Nj. V. Kralj Petar Karađorđević. Na istoj strani je i druga ploča na kojoj su imena izginulih ratnika 1912-1918. godine.

Ikona u crkvi nema jer je 1953. godine ikone preuzeo muzej u Šapcu. Od 25 ikona preuzetih iz ove crkve danas se u Šapcu čuvaju samo tri, dok o ostalih dvadeset i dve nema traga.

Sačuvane su dveri iz 1826. godine otkupljene od Dobropotočke crkve.³⁸

Od crkvenih sasuda sačuvan je putir iz 1883. godine. Putir je od srebra sa livenim reljefnim ukrasima. Na njemu je zapis:
„Za svoje zdravlje i za dušu poč. mog muža Stevana Lazića biv. učitelja priloži crkvi Krupanjskoj Anka S. Lazić, udova iz Šapca 1883. godine".

Crkvene knjige

Triod posni, štampan u Moskvi 1799. godine. U njemu je zapis „Božanstvena knjiga glagolu triod raba božijeg Milutina Petrovića iz sela Banjevca priloži vo crkvi glagoli Dobri Potok za večni spomen svojim roditeljima meseca februara 1799 ili 1800 godine".

Pentikostar štampan u Moskvi 1831. godine. Psaltir štampan u Beogradu 1836. godine.

Irmologij štampan u Beogradu 1837. godine.

Opšti minej, štampan u Beogradu 1841. godine. U njemu je zapis: „Čiju knjigu minej opšti otkupi ga Kosta Jović iz sela Budišića svom domu za zdravlje za 120 groša 1843 priloži crkvi u Krupnju".

Obnova 1996. godina

Tipik, štampan u Moskvi 1848. godine.

Antologion cvetni, štampan u Moskvi "1848. godine.

Jevanđelje, štampano u Moskvi 1851. godine. Korice drvene presvučene kožom, zlatotisk, 44x30 cm.

Psaltir, štampan u Beogradu 1861. godine. U njemuje zapis. „Ovaj psalter jest mene učenika Jovana Milanovića iz Gunjaka priloži crkvi krupanjskoj 1867. godine".

Obnova 1996. godina

Crkveni učitelj, štampan u Beogradu 1861. godine. U njemu je zapis: „1871. godine rab božiji Marinko Ikonić iz Crniljeva okrug valjevski priloži knjigu, ikonu i čirak crkvi krupanjskoj za večni spomen".

Srbljak, štampan u Beogradu 1861. godine. U njemu je zapis - vidi kopiju.

Minej, štampan u Moskvi 1868. godine, za mesec februar. U njemu je zapis: „Siju knjigu minej otkupi rab božiji Marko Mišković iz Cerove priloži crkvi krupanjskoj a za zdravlje svome domu 4 aprila 1876 u Dobrom Potoku".

Dveri 1826. godina

Minej, štampan u Moskvi 1868. godine. U njemu je zapis:

„Siju knjigu minej otkupi rab božiji Jovan Stakić iz sela Tomnja a priloži crkvi krupanjskoj za večiti spomen 1876 i 80 groša čaršijski".

Minej, štampan u Moskvi 1868. godine. U njemu je zapis:

„Siju knjigu minej otkupi rab božiji Petar Marković iz Banjevca priloži crkvi Krupanjskoj u spomen sebi i svome domu za zdravlje za 80 groša 4. aprila 1876 god. u Dobrom Potoku". I drugi zapis - vidi na kopiji.

Trebnik, štampan u Moskvi 1873. godine. Jovan Bunjan, Putovanje poklonikovo, Beograd 1879. godine

Putir 1883. godina

Nikola Živković, Istorija hrišćanske crkve, Beograd 1880. godine.

Apostol, štampan u Sarajevu 1892. godine. Oktoih, štampan u Sarajevu 1892. godine.

Sveštenoslužitelji

• Sveštenik Ćirko Popović 1842-1843. godine
• Sveštenik Bogosav Popović 1860. godine
• Sveštenik Vladisav Popović 1855-1880. godine
• Sveštenik Sava Jovanović 1880-1927. godine
• Sveštenik Vlada Zečević 1927-1932. godine

Ove 1996. godine, druga krupanjska crkva je kompletno renovirana. Krovna konstrukcija je sva zamenjena novom. Krov je arhitektonski ponovo dobio prvobitni izgled i pokriven šindrom. Oronuli zidovi su stručno sanirani i kompletna građevina je učvršćena i osigurana. Trošni delovi fasade su uklonjeni i ostao je samo kameni konzervirani zid. Svi delovi vidljivog betonskog učvršćivača, vešto su maskirani sečenom sigom. Unutrašnja adaptacija hrama urađena je izolacijom poda, vraćanje starog ciglanog poda, rekonstrukciji ikonostasa i ulaznih vrata. Cilj ovog velikog obnviteljskog rada dva krupanjska sveštenika o. Jakova Živanovića i o. Dragana Alimpijevića jeste vraćanje u kompletnu funkciju ove stare svetinje.

Sveštenik Ćirko Popović - crtež nepoznatog autora 1843. godine	Sveštenik protojerej Sava Jovanović 1895. godina

Izvori i literatura

33 Aleksandar Đurđev, 155 godina školstva u Krupnju, Bilten biblioteke, Krupanj 1992.

34 Radoš Ljušić, Popis poreskih glava, kuća i članova mirovnih sudova iz 1839. godine, II Mešovita građa knj. 9, Beograd 1981.

35 Feliks Kanic, Srbija, zemlja i stanovništvo od rimskog doba do kraja XIX veka, knj. I, Beograd 1985, 417: Mitropolit Mihajlo, Srpske crkve u Knjaževstvu Srbiji, Beograd 1874. 53.

36 Milan Jeftić. Statistički podaci o Podrinju iz 1844 godine, GIA Šabac br. 8,37.

37 Aleksandar Ćurđev, Jubilej stare crkve u Krupnju Pravoslavlje, 619/1993.

38 Čišćenje i konzervaciju istih, uradio sveštenik Aleksandar Đurđev 1991 godine.

// Eparhija Šabačko-Valjevska / Crkve Krupnja //
[ Aktuelno | Istorijat | Ustrojstvo | Vladika | Svetinje | Duhovnost | Istorijska biblioteka]
[ Promena pisma | Mapa | Pretraga | Kontakt ]