Пројекат Растко : Пољска

Teresa Sikorska (Novi Sad)

JĘZYK POLSKI NA UNIWERSYTECIE W NOWYM SADZIE

Сто година полонистике у Србији, зборник радова са јубиларног научног скупа, Катедра за славистику Филолошког факултета Универзитета у Београду, Славистичко друштво Србије, Београд, 1996.

Sto godina polonistike u Srbiji, zbornik radova sa jubilarnog naučnog skupa, Katedra za slavistiku Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Slavističko društvo Srbije, Beograd, 1996.

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie dziejów lektoratu języka polskiego na Uniwersytecie w Nowym Sadzie. Lektorat ten od początku swego istnienia był związany z Katedrą Języka Rosyjskiego i Rosyjskiej Literatury na Wydziale Filozoficznym, niezależnie od zmian w strukturze organizacyjnej Wydziału. Zważywszy jednak na okresowe rozszerzanie działalności lektoratu poza tę katedrę, należy go rozpatrywać jako jeden z elementów kształcenia slawistycznego na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Nowym Sadzie.

Zamierzamy przedstawić studentów lektoratu, jego programy, formy pracy dydaktycznej, działalność pozadydaktyczną, jak również pracowników lektoratu, ich dorobek dydaktyczny, naukowy i popularyzatorski w zakresie propagowania polskiej kultury.

Język polski na Uniwersytecie w Nowym Sadzie pojawił się jako przedmiot nauki w roku 1965. Dezyzją Rady Wydziału z dnia 14. 10. 1965 roku i decyzją władz Uniwersytetu z dn. 28. 12. 1965 r. wprowadzona została nauka języka polskiego i polskiej literatury w Katedrze Języków i Literatur Wschodnio- i Zachodnio-Słowiańskich, istniejącej od roku 1961 na Wydziale Filozoficznym. Katedrą kierował wówczas prof. dr Petar Đorđić, slawista, były uczeń krakowskiej szkoły lingwistyki. Możliwość wprowadzenia języka polskiego do programu nauczania związana była ze zmianami w strukturze wyżej wymienionej katedry. Miała ona w swoim zasięgu dwa kierunki studiów: rusycystykę i język słowacki i literaturę słowacką. Początkowo studia trwały dwa lata. Był to tak zwany pierwszy stopień. Decyzją Rady Wydziału z dn. 24. 06. 1965 roku zlikwidowano tę formę studiów i wprowadzono regularne czteroletnie studia na obydwu kierunkach. Język polski wszedł do programu nauczania jako dyscyplina pomocnicza na kierunku: język rosyjski i literatura rosyjska. Oznaczało to poszerzenie studiów slawistycznych o znaczący tematycznie obszar. Prowadzenie zajęć powierzono docentowi doktorowi Miloradowi Živančeviciowi - pracownikowi naukowemu z Katedry Literatury Jugosłowiańskiej. W lutym 1966 roku on to właśnie, na posiedzeniu Katedry Języków i Literatur Wschodnio- i Zachodnio-Słowiańskich, postawił wniosek o zaangażowanie w charakterze polskiego lektora- mgr Lecha Paździerskiego. Swój wniosek motywował rosnącą liczbą studentów oraz zmianami w programie, które wiązały się z koniecznością powiększenia liczby godzin tego przedmiotu.

l października 1967 roku zaangażowanie polskiego lektora na Wydziale Filozoficznym, w wyżej wspomnianej katedrze, stało się faktem. Od roku akademickiego 1967/1968 lektorat na rusycystyce prowadzą dwie osoby: M. Živančević i L. Paździerski. Taki stan rzeczy miał miejsce do roku 1974. Podobna sytuacja powtórzyła się w latach 1986-1988. Pracownikami lektoratu byli wówczas: prof. M. Živančević i mgr Jadwiga Skórnik. W innych latach zajęcia prowadził tylko lektor. Kolejnymi lektorami z Polski byli: Lech Paździerski z Uniwersytetu Warszawskiego (1967-1982), Jadwiga Skórnik z Uniwersytetu Łódzkiego (1983-1990), Jadwiga Majchrowska z Uniwersytetu Łódzkiego (1990-1991) i od 16. 02. 1992 roku Teresa Sikorska, także z tego uniwersytetu.

Studentami lektoratu, od początku jego istnienia, byli i do dziś są, przede wszystkim, studenci rusycystyki. Należy nadmienić, że kierunek ten uzyskał w 1972 roku status samodzielnej katedry.

Od 1979 roku, na skutek zmian organizacyjnych w strukturze Wydziału, katedra znalazła się w obrębie Instytutu Języków Obcych, a od 1993 roku podlega Instytutowi Slawistyki i do chwili obecnej jest miejscem polskiego lektoratu. W programie naukowo-dydaktycznym katedry język polski był i jest traktowany jako drugi słowiański język (do wyboru) obok języków: słowackiego i rusińskiego. Liczba studentów lektoratu, w odniesieniu do wyżej wymienionych, kształtowała się rozmaicie, najczęściej jednak większość studentów wybierała język polski. W pierwszych latach istnienia lektoratu wybierało go około 50 procent spośród wszystkich rusycystów na pierwszym roku studiów.^[1] W ciągu ostatnich lat proporcja ta wskazuje zdecydowanie na przewagę języka polskiego. W tym okresie uczestnikami lektoratu na pierwszym roku studiów rusycystycznych było 80, a niekiedy 90 i więcej procent studentów (np. w roku akademickim 1994/1995 lektorat ten wybrało 26 studentów na ogólna liczbę 34, a w roku akademickim 1995/1996 zapisało się na lektorat 27 studentów na ogólna liczbę 32. Nauka języka polskiego, od początku istnienia lektoratu do chwili obecnej, obejmuje cztery semestry i rozpoczyna się od kursu podstawowego. Po dwu semestrach studenci zdają kolokwium, a po czterech kończą lektorat pisemnym i ustnym egzaminem.

Należy zaznaczyć, że okresowo lektorat rozszerzał swój zasięg. W latach 1986-1988 prowadzono specjalny kurs języka polskiego (4 godziny tygodniowo) dla studentów pedagogiki i psychologii. Prowadziła go ówczesna lektorka - mgr Jadwiga Skórnik. Od roku akademickiego 1994/1995 Katedra Języka Serbskiego i Serbskiej Literatury wprowadziła język polski jako drugi słowiański język (do wyboru) wśród grupy innych języków, jak: macedoński, słowacki, słoweński. Nauka języka polskiego, w odróżnieniu od normy przyjętej dla rusycystów, trwa tutaj dwa semestry. Trzeba zauważyć, że okresowo słuchaczami lektoratu byli i pracownicy dydaktyczno-naukowi /np. w ostatnich latach: asystent z Katedry Literatury Jugosłowiańskiej i asystentka z Katedry Rusycystyki, a wcześniej trzej asystenci z Katedry Języków Południowo - Słowiańskich.

W omawianiu programu języka polskiego będziemy się koncentrować przede wszystkim na programie przeznaczonym dla rusycystów, jako najbardziej reprezentatywnej grupy studentów lektoratu. Program ten, w okresie istnienia lektoratu na rusycystyce, ulegał pewnym, niekiedy dość istotnym zmianom. Zmieniała się także i nazwa przedmiotu. Wynikało to przede wszystkim z różnic w proporcji między zakresem wiedzy o języku polskim, a wiedzy o polskiej literaturze. Wiązało się to ze zmianami w ilości godzin lektoratowych, w formule egzaminu, a także w kadrze lektorskiej. W pierwszych latach istnienia lektoratu nazwa przedmiotu brzmiała: "Język polski i lieratura polska". Tygodniowy wymiar godzin wynosił: dla pierwszego roku - 6, a dla drugiego - 7. W tych ramach mieściły się ćwiczenia językowe i seminaria literackie, wykłady z historii literatury polskiej (zarys) oraz z gramatyki opisowej języka polskiego. Zajęcia z języka prowadził lektor L. Paździerski, a literaturę wykładał M. Živančević. Na prowadzonych na drugim roku seminariach literackich, studenci sami wybierali temat referatu, który był następnie dyskutowany na ćwiczeniach. Tematy obejmowały problematykę literatury polskiej od renesansu po współczesność.^[2] Ówczesny program zakładał, że studenci muszą zdobyć wiedzę o systemie gramatycznym polszczyzny, wykazać się biegłym posługiwaniem się językiem polskim w mowie i w piśmie i przyswoić sobie wiadomości z historii literatury i kultury polskiej, a także wykazać się znajomością odpowiedniej ilości lektur (czytanych w przekładach i w oryginale). Widoczne to było w formule egzaminu obejmującego zarówno język, jak i literaturę.

Konieczność zmian w programie i w zakresie zajęć pracowników lektoratu wyniknęła po raz pierwszy w roku 1970. Wiązało się to ze zwiększeniem się ilości obowiązków M. Živančevicia w macierzystej katedrze. Liczba wykładów z literatury polskiej została znacznie zmniejszona, a zastąpić je miały prowadzone przez lektora ćwiczenia z wybranymi tekstami literackimi. Rezultatem tego była propozycja, aby język polski i literaturę potraktować jako jeden przedmiot i zmienić jego nazwę: zamiast dawnej: "Język polski i literatura polska" – "język polski z przeglądem literatury"^[3]. W dwa lata później uznano za zasadne i konieczne ujednolicenie programów nauczania z przedmiotów pomocniczych (w tym i z języka polskiego) i zmniejszenie liczby godzin z tych przedmiotów. Dla języka polskiego ustalono normę: 4 godziny dla pierwszego i 4 dla drugiego roku studiów (tygodniowo)^[4]. Od roku akademickiego 1974/1975 wyżej wspomniane zmiany stały się obowiązujące. Zmieniła się także liczba pracowników lektoratu. W rozkładzie zajęć na rok akademicki 1975/76 figuruje już tylko lektor L. Paździerski i do dnia dzisiejszego, z wyjątkiem lat 1986-1988, kiedy to ponownie pełnił funkcję wykładowcy literatury polskiej M. Živanćević, lektorat prowadziła i prowadzi jedna osoba.

Istotna dla historii lektoratu wydaje się być interesująca wzmianka w protokole posiedzenia Katedry z dn. 14. 12. 1977 roku o rozpatrywaniu propozycji sporządzenia programu nauczania języka polskiego, jako przedmiotu, który znalazłby się pod "B", a jego nauka trwałaby nie cztery, a sześć semestrów. Jak wynika z kolejnych protokołów, powołano specjalny zespół do opracowania takiego programu, a ideę zmiany statusu przedmiotu przyjęto, z zastrzeżeniem, że jej realizacja będzie zależała od możliwości powiększenia kadry wykładowców. Projekt nie został jednak wprowadzony w życie.

W roku akademickim 1977/1978 ponownie zmieniła się nazwa przedmiotu. W miejsce: "język polski z przeglądem literatury polskiej" wprowadzono do dziś obowiązującą nazwę: "język polski", która sugerowała skierowanie większej uwagi na wiedzę o języku, z zachowaniem elementów wiedzy o literaturze. Nowy program, z małymi modyfikacjami funkcjonujący do chwili obecnej, niewiele się różni w swoich założeniach od wcześniej omawianego. Stawia sobie podobne cele. Znaczącą różnicą jest odstąpienie od wymagania wykazania się znajomością obszernej ilości lektur z literatury pięknej. Konieczne jest natomiast przyswojenie wiedzy o znaczących postaciach i zjawiskach w polskiej literaturze i kulturze, w powiązaniu z historią Polski, w oparciu o wybrane teksty i fragmenty z literatury.

Ważne niewątpliwie dla realizacji programu nauczania są pomoce dydaktyczne. W historii lektoratu posługiwano się podręcznikami do nauki języka polskiego opracowanymi przez autorów jugosłowiańskich, jak i polskich. Przez wiele lat korzystano z podręczników Dj. Živanovicia: Poljski u 100 lekcija i Poljski primeri. Z polskich podręczników należałoby wymienić: Język polski dla cudzoziemców T. Iglikowskiej i L. Kacprzak; Wybór tekstów T. Garnysz - Kozłowskiej i J. Rapackiej; Uczymy się polskiego - podręcznik języka polskiego dla cudzoziemców opracowany przez zespół autorski pod kierunkiem B. Bartnickiej; Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców B. Bartnickiej, H. Satkiewicz; Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców W. Cienkowskiego. Od kilkunastu lat wykorzystywane są także podręczniki powstałe na Uniwersytecie Łódzkim, w Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców, która to placówka od lat czterdziestu specjalizuje się w nauczaniu cudzoziemców języka polskiego. Posługiwano się następującymi podręcznikami: Język polski dla cudzoziemców / kurs podstawowy / K. Budzianki, H. Olaczek, E. Wróblewskiej, Zaczynam mówić po polsku J. Kucharczyka, Już mówię po polsku J. Kucharczyka, Sławni Polacy J. Michowicz i H. Kicińskiej, Wybór tekstów o Polsce pod redakcją K. Kończalik. Należy wspomnieć o podjętej przez L. Paździerskiego w 1978 roku próbie napisania skryptu: Przegląd literatury polskiej. Recenzenci skryptu ocenili go dobrze i uznali za przydatny dla studentów. Skrypt nie został jednak wydrukowany.

W obecnej sytuacji lektoratu widzimy potrzebę uaktualnienia materiałów pomocniczych i napisania skryptu, który w przeglądzie literatury uwzględniałby także istotne problemy i zjawiska we współczesnej literaturze. Lektorzy mają to na uwadze, zarówno w prezentowaniu literatury, jak i w wyborze tekstów, do ćwiczeń w mówieniu, czytaniu i tłumaczeniu, jednak tego rodzaju skrypt stanowiłby wielką pomoc dla studentów, a i dla lektora.

Pomocą dydaktyczną są także słowniki ogólne i specjalistyczne. Dzięki długoletnim kontaktom katedry z "Polonicum" w Warszawie i z Uniwersytetem Łódzkim, polonistyczny dział w Bibliotece Slawistyki jest dość dobrze zaopatrzony w podręczniki do nauki języka, w publikacje naukowe, słowniki, encyklopedie, literaturę piękną w języku polskim, a także w przekładach na język serbski. Znajdują się tutaj, między innymi: Słownik języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego, Słownik frazeologiczny języka polskiego pod redakcją S. Skorupki, Słownik ortograficzny języka polskiego z zasadami pisowni i interpunkcji pod redakcją M. Szymczaka, Encyklopedia Powszednia (4-tomowa) PWN, 1973. Polonistyczny księgozbiór stanowi 20 procent ogólnej liczby zbiorów biblioteki, to jest 3600 tomów.

Z funkcją dydaktyczną lektoratu wiążą się także działania pozadydaktyczne. Naszym zdaniem, są one bardzo ważnym elementem w popularyzowaniu polskiej kultury, a także w kształtowaniu potrzeby samodzielnego, aktywnego posługiwania się językiem na innych płaszczyznach. Można więc powiedzieć, że w dużej mierze wspomagają one działalność dydaktyczną. Realizacja pozadydaktycznych form pracy na lektoracie wyrażała się najczęściej w organizowaniu wieczorów polskiej literatury, wystaw związanych z ważnymi momentami w polskiej historii, czy też rocznicami wybitnych polskich twórców. Inną formą tego rodzaju działalności były i są projekcje polskich filmów powiązane z dyskusją nad nimi. Jest to często okazją do ćwiczeń nie tylko w mówieniu, ale i w tłumaczeniu (studenci drugiego roku tłumaczą teksty związane z wprowadzeniem do filmów, a niekiedy i listę dialogową). W okresie istnienia lektoratu intensywność tego rodzaju działań była różna. Już w pierwszych latach istnienia lektoratu organizowane były wieczory poetyckie, a także, wspólnie z lektorką języka rosyjskiego - chór, złożony ze studentów lektoratu. W 1972 roku odbył się na przykład wieczór poświęcony H. Sienkiewiczowi (wzmianka o tym wydarzeniu w protokole z posiedzenia Katedry z dn. 17. 03. 1972 r.).

W ostatnich latach tego rodzaju działalność rozwija się regularnie. W maju 1992 roku odbyło się np. otwarcie wystawy związanej z rocznicą ogłoszenia Konstytucji 3 Maja. Tradycją stało się także organizowanie wieczorów literackich na zakończenie roku akademickiego. I tak, między innymi, miały miejsce wieczory literackie: "Od Kochanowskiego do Herberta" (maj 1992), wieczór poświęcony K. I. Gałczyńskiemu (maj 1994), wieczór poświęcony J. Tuwimowi i Skamandrytom (maj 1995). Jeden z wieczorów był wspólną inicjatywą wykładowcy rosyjskiej literatury dr Dragini Ramadańskiej i polskiej lektorki. Tematem wieczoru były kontakty polskiej i rosyjskiej literatury na przykładzie M. Bułhakowa i H. Sienkiewicza (grudzień 1992). Wspólną ideą wykładowcy z Katedry Literatury Jugosłowiańskiej-mgr J. Delicia i polskiej lektorki był wieczór poświęcony D. Kišowi i B. Schulzowi (maj 1993). Każdy z wymienionych wieczorów był połączony z wystawą poświęconą twórcom, przygotowywaną przez bibliotekarza - Stanisławę Kostić. Biblioteka Katedry Języka Rosyjskiego i Rosyjskiej Literatury odgrywała i odgrywa szczególną rolę w działaniach pozadydaktycznych lektoratu. Jest nie tylko miejscem pieczołowicie przygotowywanych i pięknie eksponowanych Wystaw, ale także miejscem mającym szczególne znaczenie dla animacji wieczorów. Bibliotekarze często współuczestniczyli w tworzeniu scenariuszy, tłumaczyli teksty. Także niektórzy z pracowników katedry włączali się czynnie w przygotowywanie wieczorów, jako tłumacze z języka polskiego na serbski, bądź jako czynni uczestnicy programu, (np. koleżanki rusycystki: Katja Jursić - Huzjan i Slobodanka Perkučin). Wskazuje to na szczególną rolę tego rodzaju działań w integracji slawistów, niegdyś i obecnie uczących się języka polskiego, a chcących zachować kontakt z językiem polskim i kulturą polską.

Sledząc dzieje obecności języka polskiego na Uniwersytecie w Nowym Sadzie nie można nie wspomnieć o jakże istotnej współpracy kulturalno-naukowej z Polską. W zapisach z posiedzeń Katedry z różnych lat znajdziemy informacje o kontaktach z polską ambasadą (np. w lutym 1969 roku - informacja o podarowaniu przez ambasadę bibliotece katedry czterdziestu książek dla potrzeb lektoratu, w maju tego roku wspomina się o wizycie przedstawiciela ambasady na wydziale i w katedrze). Bardzo częste są te kontakty w ostatnich latach. Przedstawiciele Ambasady Republiki Polskiej złożyli dwie oficjalne wizyty na Wydziale i w Katedrze. Przedstawiciele Katedry są zapraszani na uroczystości organizowane przez Ambasadę z okazji świąt narodowych, a także na spotkania przedstawicieli świata kultury. Radca do spraw kultury i nauki - Magdalena Petryńska jest stałym gościem na wyżej wspomnianych wieczorach literackich, a na jednym z nich gościł i minister Julian Sutor. Studenci lektoratu maja możliwość brania udziału w spotkaniach organizowanych dla nich i dla nauczycieli akademickich z Belgradu i Nowego Sadu. Spotkania takie odbywają się najczęściej w końcu roku akademickiego i połączone są z programem artystycznym prezentowanym przez studentów.

Długą tradycję mają kontakty polskiego lektoratu z "Polonicum" w Warszawie. Przez długie lata lektorat jest zaopatrywany przez tę instytucję nie tylko w literaturę naukową, ale także w czasopisma z dziedziny językoznawstwa, literaturoznawstwa, teatrologii, kultury i polityki (m. in. nadsyłane są "Dialog", "Twórczość", "Poradnik Językowy", "Język Polski", "Polityka"). "Polonicum" zapraszało wielokrotnie do udziału w kursach doskonalenia języka i wiedzy o literaturze i kulturze polskiej.

Kontakty lektoratu z Letnią Szkołą Kultury i Języka Polskiego w Katowicach owocowały wielokrotnym uczestnictwem studentów w organizowanych przez nią kursach. W ostatnich latach kontakty te osłabły, mimo to w roku akademickim 1994/1995 w letnim kursie mogło wziąć udział dwoje studentów lektoratu.

Współpraca z Uniwersytetem Łódzkim, z której to uczelni było najwięcej lektorów, odgrywała ważną rolę, między innymi ze względu na to, iż uniwersytet ten zaopatrywał lektorat w różne rodzaje podręczników przydatnych do nauki języka polskiego. Należy oczekiwać, że współpraca ta będzie się realizowała i na innych płaszczyznach, w związku z powstałą na Uniwersytecie Łódzkim Katedrą Slawistyki.

Obecność języka polskiego na Uniwersytecie w Nowym Sadzie wiązała się także z inspiracją do dokonań naukowych. Godne odnotowania jest napisanie przez Ivana Jerkovicia i obrona w latach sześćdziesiątych na Wydziale Filozoficznym, ogłoszonej później drukiem pracy doktorskiej na temat: Govor Poljaka u Ostojićevu. Zainteresowania naukowe dotyczyły także badań porównawczych obu języków. Przykładem tego jest praca doktorska rusycysty - prof. Predraga Pipera pt. Zamenički prilozi u ruskom, poljskom i srpskohrvatskom jeziku, obroniona 24. 04. 1980 r. (praca ta została później wydrukowana w postaci dwóch publikacji książkowych: pierwszej Zamenički prilozi - gramatički status i semantički tipovi, Novi Sad, 1983, i drugiej - Zamenički prilozi u srpskohrvatskom, ruskom i poljskom jeziku). W kategorii porównawczych badań mieści się także referat J. Skórnik: Koncepcija minimalnog srpskohrvatsko-poljskog rečnika kao elementa razvoja jezičke kompetencije (referat był wygłoszony w sekcji nauczania języka polskiego na IV kongresie organizowanym przez Savez Društava za primenjenu lingvistiku Jugoslavije, Herceg-Novi, 29-31 V 1986 r.). Teresa Sikorska zajmowała się porównywaniem polskiego i serbskiego systemu fonologicznego. Rezultatem tego był referat: Fonološki sistem srpskog i poljskog jezika - didaktičke implikacije za nastavu poljskog jezika u srpskoj jezičkoj sredini (referat był wygłoszony na konferencji poświęconej kontrastywnym badaniom językowym w Uniwersytecie w Nowym Sadzie w grudniu 1994 roku, a także na międzynarodowej konferencji naukowej związanej z nauczaniem języka polskiego jako obcego w Uniwersytecie Łódzkim w maju 1995).

Wiele uwagi poświęcono również jugosłowiańsko - polskim związkom kulturowym w dziedzinie literatury. Wskazują na to zainteresowania i prace badawcze pracowników lektoratu. Prof. M. Živančević pozostawił bogate "Polonica". Były lektor języków i literatur słowiańskich w Uniwersytecie Jagiellońskim, zajmował się między innymi jugosłowiańską problematyką literacką w aspekcie powiązań z literaturą polską od połowy XIX do początków XX wieku. Szczególnie dużo miejsca poświęcił zagadnieniom ruchu iliryjskiego, jego stosunku do Polski i reszty słowiańszczyzny. Pisał o recepcji jugosłowiańskiej prozy i poezji w Polsce. Ogłosił około 35 prac dotyczących bezpośrednio komparatystyki polsko-jugosłowiańskiej. Oto tytuły niektórych z nich: Vuk i Poljaci (1964), Literatura jugosłowiańska w Polsce po drugiej wojnie światowej (1963), Andrić u Poljskoj (1985). M. Živancević był przez długi okres koordynatorem współpracy Macierzy Serbskiej i Ossolineum.

Kontaktom polskiej i jugosłowiańskiej literatury, a także związkom kulturowym obu narodów wiele swoich prac poświęcił L. Paździerski. Skoncentrował on swoją działalność naukową na zagadnieniach polskiego baroku i renesansu w odniesieniu do twórczości M. Relkovicia i innych twórców literatury jugosłowiańskiej w okresie modernizmu i późniejszym. Główną uwagę zwrócił na działalność polonofilską J. Benešicia, czego wynikiem była praca doktorska Benešić i Poljaci obroniona 27. 12. 1980 r. Ogłosił około 30 prac związanych z literaturą polską i jugosłowiańską. Oto niektóre tytuły: Prilog proučavanju veza Veljka Petrovića sa Poljskom (1968), Jan Kochanowski wśród Chorwatów i Serbów (1971), Maria Dąbrowska i Jugoslavija (1973).

Związkami polskiego i jugosłowiańskiego teatru zajmowała się przez wiele lat Jadwiga Skórnik. Badała recepcję polskiego dramatu awangardowego na scenach jugosłowiańskich po drugiej wojnie światowej. Zajmowała się również krytyką teatralną w odniesieniu do teatru polskiego oraz jugosłowiańskiego. Napisała i obroniła pracę doktorską na temat: Recepcija avangardne poljske drame na srpskohrvatskom jezičkom području posle drugog svetskog rata (obrona pracy miała miejsce w Akademii Sztuk Pięknych w Nowym Sadzie 28 czerwca 1995 roku).

Kolejną okazją do prześledzenia kontaktów kulturowych między Polską a Jugosławią jest dokonywany przez T. Sikorską, w porozumieniu z redakcją czasopisma "Zbornik za slavistiku", przegląd korespondencji zmarłego w 1993. r. tłumacza literatury polskiej na język serbski - Petra Vujičicia z polskimi pisarzami, ludźmi sztuki i instytucjami kulturalnymi. Zważywszy że korespondencja ta obejmuje dość długi okres (1962-1993) i dotyczy kilku generacji twórców reprezentowanych m. in. przez najbardziej znaczące nazwiska w polskiej literaturze współczesnej, jak np: T. Różewicz, Z. Herbert, Cz. Miłosz, J. Iwaszkiewicz, należy oczekiwać, że może ona stać się niemałym przyczynkiem do poszerzenia i pogłębienia wiedzy o ludziach, epoce, o wzajemnym przenikaniu się i różnicowaniu obu kultur.

Rozpatrując różne rodzaje inspiracji związanej z językiem polskim na Wydziale Filozoficznym, należy również wspomnieć o zainteresowaniach translatorskich widocznych zarówno wśród pracowników lektoratu, katedry, jak i absolwentów i studentów. Rezultatem ich były przede wszystkim przekłady z języka polskiego na serbski. W dorobku M. Živančevicia znajdziemy przede wszystkim przekłady z literatury pięknej m. in. takich twórców, jak: A. Kuśniewicz, J. Głowacki, a u L. Paździerskiego przekłady publicystyki naukowej i popularnonaukowej (np. przekład na język polski monografii Matica Srpska autorstwa Živana Milisavaca). Należy nadmienić, iż prof. Predrag Piper dokonał wyboru rozpraw z Dzieł wybranych Baudouina de Courtenay i przetłumaczył je na język serbski (Jan Boduen de Kurtene Lingvistički spisi, Književna zajednica Novog Sada, 1988). Przekładami współczesnej literatury serbskiej na język polski zaczęła się zajmować T. Sikorska (przekład opowiadania Milicy Micić-Dimovskiej - In Pace - został opublikowany w kwartalniku literackim "Akcent", 1, 1995, Lublin).

Jak już wspomniano, koleżanki - rusycystki włączały się niejednokrotnie w prace translatorskie związane z potrzebami lektoratu, a także z własnymi zainteresowaniami. Przekłady tekstów naukowych i popularnonaukowych dokonywane przez dr Dušankę Mirić i Slavicę Nestorović Petrovski były publikowane w czasopismach naukowych, literackich i kulturalnych. Wśród tych publikacji znalazły się i tłumaczenia na język serbski niektórych wierszy Cz. Miłosza autorstwa D. Mirić.

Zainteresowanie absolwentów rusycystyki działalnością przekładową wyrażało się w próbach tłumaczenia polskiej prozy, bądź tekstów o podobnym charakterze jak wyżej wymienione. Niektóre przekłady (np. S. Kostić) były także publikowane w czasopismach. Zainteresowanie to przybierało i inne formy, między innymi specjalizowanie się w zawodzie tłumacza przysięgłego z języka polskiego. Godny odnotowania jest także udział dwu studentek rusycystyki w konkursie na przekład polskiej prozy i poezji ogłoszonym w roku akademickim 1995/1996 przez Ambasadę R. P. w porozumieniu z Katedrą Polonistyki w Belgradzie i Katedrą Slawistyki w Nowym Sadzie.

Różnorodna działalność na lektoracie języka polskiego w Uniwersytecie w Nowym Sadzie i jej rezultaty poświadczone w różnych okresach jego istnienia są wyraźnym dowodem na to, jak znaczącą i istotna rolę pełnił on i pełni w tym uniwersytecie. Mimo że nie ma tutaj polonistyki sensu stricte, obecność języka polskiego, jego oddziaływanie i znaczenie w całości kształcenia slawistycznego wydaje się być niekwestionowalne.

Obecny stan lektoratu, rosnące zainteresowanie nauką języka polskiego, widoczna potrzeba pełniejszej wiedzy o literaturze i kulturze polskiej pozwalają na wyciągnięcie wniosków co do możliwości zmian związanych z jego dalszym funkcjonowaniem. Należałoby rozpatrzyć ewentualność zwiększenia liczby godzin przedmiotu i ilości pracowników o wykładowcę literatury polskiej, bądź też ponownie rozważyć propozycję zmianu statusu języka polskiego jako przedmiotu pod "B", z okresem trwania nauki powiększonym do sześciu semestrów. Wydaje się, że szersze oddziaływanie tego języka, możliwość głębszych nad nim studiów i badań przydałoby slawistyce w Nowym Sadzie nowy, interesujący tematycznie i naukowo obszar.

Napomene